Nietolerancja histaminy to jednostka chorobowa, która mylnie nazywana jest alergią pokarmową. Rzeczywiście, histamina jest mediatorem stanu zapalnego ponieważ w momencie wystąpienia reakcji alergicznej jest ona uwalniana z komórek układu immunologicznego i prowadzi do pojawienia się części charakterystycznych objawów. Natomiast z nietolerancją histaminy mamy do czynienia w sytuacji, gdy w ustroju następuje przekroczenie progu tolerancji organizmu.
Histamina to substancja naturalnie występująca w ludzkim organizmie, a jej obecność warunkuje prawidłowy przebieg różnych procesów. W naszym ciele powstaje w procesie dekarboksylacji aminokwasu histydyny i jest hormonem tkankowym. Jej produkcja zachodzi w wielu miejscach, jednak największe stężenie obserwuje się w narządach kontaktujących się ze środowiskiem zewnętrznym – oskrzela, płuca, skóra, przewód pokarmowy, co ma bezpośredni związek z jej udziałem we wcześniej wspomnianych relacjach alergicznych. Poza endogenną produkcja histaminy, amina ta może być dostarczana do organizmu wraz z pokarmem. Za najbogatsze źródła histaminy uważa się produkty poddawane fermentacji: wszelkiego rodzaju kiszonki, sery, alkohole oraz produkty psujące się, gdzie namnażające się mikroorganizmy produkują duże ilości histaminy.
Histamina w naszym organizmie jest metabolizowana głównie przez enzym diaminooksydazę – DAO. To on odpowiada za rozkład uwolnionej z komórek oraz spożytej z pokarmem histaminy. Jest wiele czynników wpływających na aktywność DAO, wśród nich można wymienić:
- spożywane leki
- niedobory składników budujących DAO, tj. cynk, witamina C, czy B12
- nadmierna podaż innych amin biogennych: obecność innych amin może wywierać hamujący wpływ na degradację histaminy przez enzym DAO z powodu współzawodnictwa o ten system degradacji
- alkohol; zawiera duże ilości histaminy oraz obniża aktywności biologiczna DAO
- zaburzona homeostaza mikrobiomu jelitowego
Powszechnie wiadomo, że zmiany w obrębie mikrobioty jelit są powiązane z różnymi jednostkami chorobowymi. Wśród nich można wymienić otyłość, choroby układy krążenia, choroby o podłożu autoimmunologicznym, tj. cukrzyca typu 1, RZS, IBS, celiakia, astma. De Palma i współpracownicy wykazali na przykład, że u osób z IBS w jelicie występuje Klebsiella aerogenes, produkująca histamię, powodującą bóle brzucha. Kolejne badania dowodzą, że mikrobiom ma wpływa także na nietolerancję histaminy. Bakterie probiotyczne tj. Lactobacillus reuteri, Lactobacillus casei i Lactobacillus delbrueckii subsp. bulgaricus naturalnie zasiedlające jelito zdrowego człowieka posiadają dekarboksylazę histydynową – enzym prowadzący do powstawania histaminy. Ogólnie rzeczy ujmując w jelicie osoby borykającej się z nietolerancją histaminy następuje przerost mikrobioty chorobotwórczej i zmniejszenie liczby mikroorganizmów charakterystycznych dla zdrowej osoby. Badania naukowe dowodzą, że u osób z nietolerancją histaminy występuje zwiększona ilość bakterii z rodziny Staphylococcus i Proteus produkujących histaminę oraz ogólna zmniejszona różnorodność mikrobiomu, która zaburza prawidłowe działanie bariery jelitowej. Ponieważ DAO rozkładające histaminę jest syntetyzowany przez dojrzałe enterocyty i magazynowany w błonie śluzowej komórek nabłonkowych, zmiany zapalne w tym obrębie, przyczyniają się do zmniejszenia syntezy DAO. Może to prowadzić do obniżonej degradacji egzogennej histaminy i powoduje zwiększenie poziomu endogennej histaminy, a co za tym idzie zwiększenia objawów nietolerancji. Aby potwierdzić fakt degradacji bariery jelitowej w nietoleracji histaminy są zwiększone miana zonuliny w badaniach kału.
Standardowym schematem postępowania z sytuacji wystąpienia nietolerancji histaminy jest wprowadzenie diety niskohistaminowej. Jednak zasadne wydaje się szersze spojrzenie na przyczyny wystąpienia tego schorzenia poprzez analizę składu mikrobioty jelit, wykluczenie stanów zapalnych tego narządu i usunięcie patogenów w tym pasożytów i grzybów chorobotwórczych z rodzaju Candida.
Bibliografia:
- Joanna Kacik, Agata Wawrzyniak, Magda Rakowska, Bolesław Kalicki; „Objawy pseudoalergii a zaburzenia metabolizmu histaminy” Pediatr Med Rodz 2016, 12 (3), p. 234–241
- Schink , P.C. Konturek , E. Tietz , W. Dieterich , T.C. Pinzer , S. Wirtz , M.F. Neurath , Y. Zopf: „MICROBIAL PATTERNS IN PATIENTS WITH HISTAMINE INTOLERANCE” Journal of physiology I pharmacology 2018, 69, 4, 579-593.
- Sònia Sánchez-Pérez, Oriol Comas-Basté, Adriana Duelo, M. Teresa Veciana-Nogués, Mercedes Berlanga, M. Luz Latorre-Moratalla, M. Carmen Vidal-Carou; “Dysbioza jelitowa u pacjentów z nietolerancją histaminy” Nutrients. 2022; 14(9): 1774.
- Sònia Sánchez-Pérez, Oriol Comas-Basté, Adriana Duelo, M. Teresa Veciana-Nogués, Mercedes Berlanga, M. Carmen Vidal-Carou, M. Luz Latorre-Moratalla: “The dietary treatment of histamine intolerance reduces the abundance of some histamine-secreting bacteria of the gut microbiota in histamine intolerant women. A pilot study” Front Nutr. 2022; 9: 1018463
